De Zeekat - Een beetje achtergrond
DE ZEEKAT, onder de Belgische duikers beter bekend als de sepia, is voor menig onder ons het onderwerp van gesprek in deze tijd van het jaar. Elk jaar wanneer het water stilletjes aan begint op te warmen, 10-12°C, lopen we allemaal warm om weer het water in te duiken, gedurende de meimaand is het dan vooral aanschuiven aan de Zeelandbrug om toch een glimp van de parende sepia’s op te kunnen vangen. Maar wat weten wij nu over deze toch wel fascinerende dieren ?
De sepia of zeekat, officiële naam de Sepia Officinalis, behoort tot de koppotigen (Cephalopoda) en dan meerbepaald tot de tienpotige inktvissen. Hun mond is omgeven door 10 tentakels, waarvan er twee beduidend langer zijn. Deze twee vangarmen zijn het belangrijkste instrument bij het jagen, afgeplat aan het uiteinde met een zuignap. Terwijl de acht mondtentakels, rondom de papegaaiachtige mond, aan de binnenzijde volledig met zuignappen bezet zijn. Zeekatten hebben een vrij breed en afgeplat lichaam, waardoor ze in de doorsnede ovaal zijn. Hun ogen zijn zeer groot en lijken een beetje op die van de mens.
Hun achterlijf dat direct verbonden is met de kop, is eigenlijk de voorzijde van het lichaam, daar bevinden zich de anus en de kieuwen. De voet is omgevormd tot adembuis. Hun inwendige skelet of schelp is waarschijnlijk het bekendst bij vogelliefhebbers, het is namelijk na het afsterven het enige overblijfsel en spoelt regelmatig aan op de kusten (zeeschuim). Het wordt gebruikt in vogelkooien om de snavel van de vogeltjes te scherpen.
Wanneer wij de sepia’s onder water tegen het lijf lopen, lijken ze zich vaak traag voort te bewegen, door middel van hun als een zoom rond het lichaam gevormde vinnen. Echter het blijken snelle zwemmers te zijn, daarvoor kunnen zij het water verzameld in de mantelholte zeer krachtig naar buiten stoten en op die manier een straalaandrijving creëren.
Sepia’s kunnen tot zo’n 50 cm groot worden, maar in realiteit worden ze zelden groter dan 30 cm. In theorie zijn ze zwartbruin gestreept of gevlekt, met een lichte groen fluorescerende buik, maar in de praktijk kunnen zij door middel van pigmentcellen zeer snel van kleur wijzigen en hierbij zelfs de kleur van de ondergrond aannemen. Vandaar worden zij ook wel de “kameleons van de zee” genoemd.
Bij het jagen gaan ze heel bijzonder te werk, het dier beweegt zich langzaam over de zeebodem, terwijl het waterstraaltjes over de zandbodem blaast om de garnaaltjes te doen opschrikken. Wanneer dit lukt, grijpen de bliksemsnelle vangarmen de prooi alvorens deze de kans heeft zich weer in te graven. Ter verdediging heeft de sepia verschillende mogelijkheden, in de eerste plaats zal het dier zich zoals een platvis ingraven in het zand. Ten tweede hebben zij een inktklier die een zwartbruine substantie afscheidt, dewelke als verdediging naar buiten wordt gestuwd om de aanvaller te desoriënteren.
De zeekat overwinterd in het diepere water van het continentale plat, maar in het voorjaar (mei, juni) keren zij weer naar het ondiepere water, hun geboorteplaats, om er te paren. Men treft deze dieren dan ook meestal in paren aan. Het voorspel kan uren duren, het mannetje volgt het vrouwtje overal en streelt haar met zijn mondtentakels, en eindigt in het wilde omstrengeling waarbij beide dieren sterk van kleur veranderen. Het is dan dat de bevruchting plaatsvindt. Direct na de paring begint het vrouwtje reeds de eitjes af te zetten op wieren, touw, betonijzers, … Aan de Zeelandbrug werden door duikers speciale constructies geplaatst bestaande uit hekwerk of netten waarop de eitjes worden afgezet. De eitjes zijn donker van kleur en worden in druifvormige trossen afgezet.
Na het leggen van de eieren sterven de vrouwtjes, de mannetjes keren nog terug naar dieper water, maar ook zij zullen kort daarop sterven. De jonge inktvisjes ontwikkelen zich zonder larvestadium, ze komen rechtstreeks uit het ei na +/- 60 dagen. Ze zullen zich onmiddellijk verschuilen tussen de oesters en in de zandbodem. Eén jaar en ongeveer 15 cm later verlaten ze de geboortewateren naar het continentale plat. En weer een jaar later herhaalt de geschiedenis zich.
Copyright : Eric Duton